Chúng ta không thể thoát khỏi quy luật của tự nhiên là lão hóa, nhưng sự thoái hóa có tính chất chọn lọc. Mặc dù lão hóa là một hiện tượng tự nhiên nhưng "lối sống" và "thói quen ăn uống" tích lũy có thể ảnh hưởng trực tiếp đến tốc độ lão hóa.

Khoảng 30% tốc độ lão hóa là do gen quyết định, nghĩa là 70% có thể do chính mình kiểm soát. Chế độ ăn uống kém trong thời gian dài có thể gây hại cho sức khỏe của bạn, ăn quá nhiều đường tinh luyện, bột mì trắng và các sản phẩm từ sữa có thể dễ dàng gây ra tình trạng viêm nhiễm trong cơ thể con người, từ đó đẩy nhanh quá trình lão hóa. Những thói quen sinh hoạt không tốt như lười vận động, hút thuốc, nghiện rượu... là nguyên nhân chính gây ra các bệnh mãn tính, do đó, bệnh mãn tính không hoàn toàn là hiện tượng tự nhiên của lão hóa.

Có nhiều yếu tố trong môi trường làm đẩy nhanh quá trình lão hóa, chẳng hạn như căng thẳng, ăn quá nhiều đường, chất độc và các hóa chất gọi là gốc tự do giải phóng trong quá trình viêm nhiễm... tất cả đều đẩy nhanh quá trình lão hóa. Lão hóa bên trong không gì khác hơn là các bệnh mãn tính do viêm gây ra, chẳng hạn như viêm khớp, một số bệnh ung thư, bệnh tim mạch, tiểu đường...; lão hóa bên ngoài được phản ánh trực tiếp trên da và là dấu hiệu lão hóa rõ ràng nhất trong cơ thể.

6 yếu tố đẩy nhanh quá trình lão hóa ngoại hình (da)

1. Thiếu ngủ

Chất lượng giấc ngủ tốt là một phần cực kỳ quan trọng trong việc trì hoãn lão hóa và duy trì sức khỏe. Đặc biệt trong giai đoạn ngủ sâu, hormone tăng trưởng do tuyến yên tiết ra sẽ tham gia vào quá trình sửa chữa các mô cơ thể khác nhau, bao gồm cả mô da và tái tạo các tế bào bị tổn thương trong ngày. 

Do đó, nếu không có một giấc ngủ ngon và sâu, làn da không thể nhận được sự phục hồi cần thiết, điều này thể hiện rõ ở độ sáng và màu sắc của nó.

2. Tiếp xúc quá nhiều với ánh nắng mặt trời

Khi tiếp xúc vừa phải với ánh nắng, da sẽ tự tổng hợp vitamin D, điều này cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe. Tuy nhiên, việc tiếp xúc lâu dài và lặp đi lặp lại với tia cực tím (bức xạ UV) của mặt trời là một trong những nguyên nhân chính gây lão hóa da sớm. Việc tiếp xúc với tia cực tím không đúng cách và liên tục sẽ khiến da mất khả năng tự phục hồi, tích tụ tổn thương và thậm chí gây ung thư da.

Số lượng và chất lượng collagen chi phối vẻ ngoài của da. Nghiên cứu cho thấy tuổi càng cao thì lượng collagen mất đi càng nhiều, khả năng sản sinh collagen của cơ thể giảm 25% ở tuổi 40 và hơn 50% ở tuổi 60. Nếu kết hợp với việc tiếp xúc nhiều lần với tia cực tím, chúng sẽ phá hủy collagen và làm suy giảm quá trình tổng hợp collagen mới, đẩy nhanh quá trình chảy xệ da và nếp nhăn.

Ở những nơi cao hơn, tia cực tím của mặt trời cũng cao hơn, da dễ bị cháy nắng hơn, việc di chuyển thường xuyên bằng máy bay cũng sẽ khiến da tiếp xúc với nhiều tia cực tím hơn. Ngoài việc sử dụng kem dưỡng ẩm có chỉ số SPF trong suốt chuyến bay, bạn nên tránh ăn đồ uống có cồn, mặn và uống nhiều nước trong suốt chuyến bay. Nếu bạn đang ngồi cạnh cửa sổ, hãy kéo rèm cửa sổ xuống càng nhiều càng tốt.

3. Quá trình oxy hóa

Các gốc tự do hay chất oxy hóa là các phân tử nhỏ được tạo ra bởi các phản ứng cao có thể gây tổn hại cho các tế bào trong cơ thể, chẳng hạn như cấu trúc tế bào quan trọng của da, cơ quan lớn nhất của cơ thể con người, gây tổn thương ở mọi lớp mô dưới da, hạ bì và biểu bì. 

Mặc dù cơ thể có khả năng sản xuất chất chống oxy hóa (hóa chất làm chậm quá trình oxy hóa tế bào) nhưng vẫn chưa đủ để bảo vệ da khỏi những tổn thương không thể phục hồi. Vì vậy, việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa là một trong những điểm mấu chốt của việc chăm sóc sức khỏe.

4. Viêm

Da là tuyến phòng thủ đầu tiên chống lại sự xâm nhập của vi khuẩn và virus, khi da bị tổn thương, các tế bào bạch cầu sẽ tập trung lại, gây ra phản ứng viêm, đây là biện pháp bảo vệ của hệ thống miễn dịch giúp cơ thể hồi phục. Viêm cũng làm giảm tổn thương tế bào từ các hóa chất và chất ô nhiễm hàng ngày. 

Mặc dù viêm là biện pháp bảo vệ của cơ thể và không hoàn toàn có hại trong thời gian ngắn, nhưng viêm mãn tính tái phát lâu dài là một trong những dấu hiệu phổ biến nhất của lão hóa da sớm, với các dấu hiệu khó nhận thấy bao gồm da nhạy cảm, mẩn đỏ và phát ban.

5. Thừa đường và carbohydrate tinh chế

Ăn một lượng lớn thực phẩm chế biến sẵn hoặc nhiều đường có thể gây ra những cú sốc mạnh về lượng đường trong máu và insulin. Những carbohydrate đơn giản này nhanh chóng được chuyển hóa thành lượng đường trong máu, gây ra tình trạng viêm mãn tính cấp độ thấp. Tình trạng viêm tiềm ẩn này có thể do glycation (quá trình đường liên kết với protein hoặc lipid) làm đẩy nhanh quá trình lão hóa của cơ thể. 

Glucose (từ carbohydrate và đường) đi vào máu và kết hợp với các phân tử protein gọi là collagen (cung cấp cấu trúc cho da), tạo thành các phân tử mới gọi là sản phẩm cuối glycation tiên tiến (AGEs). Protein này làm suy giảm collagen và elastin (một loại protein mang lại độ đàn hồi cho da). Khi quá trình glycation xảy ra, collagen và elastin trở nên cứng, kém đàn hồi và giảm khả năng tái tạo khiến da bị chảy xệ, lỏng lẻo, nhăn nheo và mỏng đi.

6. Nỗi buồn

Trầm cảm có liên quan đến việc tăng nồng độ cortisol trong máu, làm suy yếu collagen và dẫn đến giảm tổng hợp hormone tăng trưởng, ức chế khả năng tự phục hồi của da vào ban đêm. Khi rơi vào trạng thái trầm cảm, bạn thường không thể ăn, ngủ, tập thể dục hay chăm sóc bản thân thường xuyên, dẫn đến hệ thần kinh tự chủ, rối loạn nội tiết và chuyển hóa da kém. Vì vậy, trạng thái u sầu không chỉ xuất hiện ở cảm xúc mà còn có hại cho làn da, cơ mặt của bạn nữa.

Nguồn và ảnh: Aboluowang, Healthline